زندگی پر از چالش‌های ریز و درشت است که گاه عبور از آنها دشوار به نظر می‌رسد. در این میان، یافتن راهنمایی دلسوز و متخصص می‌تواند مسیر را برای ما روشن‌تر کند. مرکز مشاوره مهر خانواده اصفهان با بهره‌گیری از مجرب‌ترین روانشناسان و مشاوران، در زمینه‌های مختلفی از جمله مشاوره خانواده، مشاوره فردی، مشاوره کودک و نوجوان، و ... به مراجعان خود یاری می‌رساند. در این گفتگو، به سراغ روانشناسان این مرکز رفته‌ایم تا از تجارب و دیدگاه‌های آنها در زمینه‌های مختلف روانشناسی و مشاوره بهره‌مند شویم.
سوال 1 :
آقای دکتر لطفا بفرمایید وجه مشترک افراد بیش فعال در چه علائمی است؟
- -بی قرار بودن و نداشتن آرامش درونی
- -پرخاشگری
- -انجام کارهای خطرناک و یک دفعه ای و به دور از انتظار (تکانشی )
- -عدم تمرکز در انجام کارهای معمول
سوال2 :
در خصوص دارو ،چه کمکی به کودکان بیش فعال میشود ؟
داروهایی که پزشکان برای درمان بیش فعالی تجویز می کنند معمولا آرام بخش های بسیار قوی هستند و تنها برای کنترل بیماری اند. داروی بیش فعالی بزرگسالان و کودکان که امروزه تجویز می شوند، عوارض بسیار دارند و همین طور تا آخر عمر نیز باید مصرف شوند. توصیه ما استفاده نکردن از این داروهاست برای درمان ADHD. برخی از این داروها عبارت اند از: ریتالین ، ادرال ،و غیره است.
علاوه بر این برخی از آن ها ممکن است اعتیادآور باشند. حتما قبل از مصرف این داروها از متخصصین این حوزه کمک بگیرید.
سوال 3 :
درمانی رفتاری شناختی چه کمکی به کودکان بیش فعال میکند؟
رفتاردرمانی برای درمان بیش فعالی، یک استراتژی نظم و انضباط ساختار یافته است که هدف آن آموزش روش های جدید رفتار، با پاداش دادن به رفتار مطلوب، مانند پیروی از دستورالعمل ها و حذف اقدامات ناخواسته، مانند از دست دادن تکالیف است. رفتار درمانی باید اولین خط درمان برای کودکان زیر پنج سال مبتلا به بیش فعالی یا ADHD باشد و برای کودکان بزرگتر نیز می تواند موثر باشد.
فرزند پروری مثبت، یکی از روش های رفتار درمانی است که شامل برنامه های آموزشی است که می توانند به والدین بیاموزند که چگونه با دادن امتیاز به بچه ها برای تمرکز بر تکالیفشان یا رفتار خوبشان پاداش دهند. این آموزش مهارت های اصلی به والدین کمک میکند تا مشکلات رفتاری فرزندانشان را مدیریت کنند.
سوال 4 :
تغذیه در درمان کودکان بیش فعال چه نقشی دارد ؟
تغییر در سبک زندگی و تغذیه می تواند برای کسانی که بیش فعالی دارند، مفید باشد. پزشکان، توصیه می کنند که رژیم غذایی پر پروتئین و کم کربوهیدرات که چربی سالم نسبتاً بالایی دارد، یکی از بهترین روش های درمان بیش فعالی بدون دارو است. زیرا این رژیم اثر تثبیت کننده بر سطح قند خون دارد و همچنین سطح انرژی و تمرکز را در افراد مبتلا به بیش فعالی بهبود می بخشد.
متأسفانه رژیم غذایی استاندارد در کشور ما، مملو از کربوهیدرات های تصفیه شده مانند کلوچه، نان و ماکارونی است که سطح دوپامین را در مغز کاهش می دهد و تمرکز را سخت تر می کند. بنابراین اگر به فکر درمان بیش فعالی بدون دارو هستید، حتما تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی ایجاد کنید تا شاهد تغییرات و بهبود این اختلال شوید.
سوال 5 :
آیا میتوان از موسیقی درمانی برای کودکان بیش فعال کمک گرفت ؟
موزیک درمانی، می تواند توجه را جلب کرده و مهارت های اجتماعی را تقویت کند. زیرا موسیقی، ریتمیک و ساختارمند است و نواختن موسیقی به بخش های مختلف مغز نیاز دارد تا با هم کار کنند و همچنین یاد می دهد که چگونه در یک گروه باشید.
بنابراین اگر می خواهید بیش فعالی را بدون دارو درمان کنید، حتما به فکر یاد گرفتن یک ساز باشید و نواختن ساز را در خانه یا مدرسه موسیقی پیش بگیرید. زیرا وقتی کودکان ساز می نوازند، نسبت به کودکانی که موسیقی نمی خوانند، در تست های عملکرد اجرایی بسیار بهتر عمل می کنند. اینکار در واقع توانایی مغز برای سازماندهی و جابجایی آسان بین وظایف است.
سوال 6 :
در مجموع، ویژگی های اصلی و اساسی در بین کودکان بیش فعال از نظر شما کدام موارد می باشند ؟
۱. داشتن رفتار پرخاشگرانه
۲. دائما به دنبال جلب توجه
۳. ضعف اعتماد به نفس و خودباوری
۴. تند حرف زدن و قطع سخنان دیگران
۵. پر جنب و جوشی زیاد در حین انجام کار
۶. داشتن رفتار تکانشگری (عمل کردن بدون فکر)
۷. عدم توانایی تمرکز و توجه طولانی هنگام انجام کارها
۸. ناتوانی در آرام نشستن
۹. وقتی به طور مستقیم طرف صحبت شما هستند به نظر می رسد گوش نمی کند.
۱۰. پرت شدن حواس به آسانی توسط یک محرک خارجی
سوال 7 :
در درمان مبتنی بر هوش هیجانی درمانگران شما از چه روش هایی استفاده میکنند ؟
در درمان مبتنی بر هوش هیجانی، تمرکز درمانگران ما بیشتر بر روی ترس و خشم در این کودکان می‌باشد.
عموماً کودکانه پیش فعال به دلیل عدم کنترل هیجان ترس مواردی همچون ترس از رفتن به محیط‌های آموزشی ترس از جدا شدن از محل خواب پدر و مادر ترس از موقعیت‌های جدید با گروه همسالان ترس از شکست در مسائل رقابتی را دارا هستند که درمانگران ما بر روی کنترل ترس کار می‌کننند.
همچنین خشم در کودکان بیش فعال پرخاشگری به صورت تهاجمی حملات فیزیکی و یا همچنین پرخاشگری کلامی وجود دارد که در این مرحله درمانگر از طریق بازی درمانی و یا درمان مبتنی بر داستان بر روی هیجان خشم کار کرده و به مرور زمان هیجان خشم کنترل میشود.
سوال 8 :
تشویق و تنبیه در کودکان بیش فعال باید به چه صورت باشد؟
* از تصحیح بیش از حد استفاده کنید. براساس این روش، از کودک می‌خواهید رفتار ناشایست خود را اصلاح کند. مثلا کودک شما روی دیوار نقاشی می‌کشد. به او بگویید: «دیوار کثیف شده است و باید آن را تمیز کنی تا دوباره قشنگ شود.»
* از روش محروم کردن استفاده کنید، البته در استفاده از این مورد محل محرومیت را به دقت انتخاب و از امنیت و سلامت آن اطمینان حاصل کنید و مدت زمان محرومیت را برحسب سن کودک تعیین کنید.
* از کودکتان بخواهید سه تا پنج الگوی نقش یا قهرمان را نام ببرد. بعدا از او بپرسید الگوها یا قهرمانان او برای غلبه بر مشکلات کنترل تکانه چه خواهند کرد. پاسخ‌های کودک را بررسی و او را در برداشتن گام‌های مشابه در راستای تمرین افزایش خویشتنداری تشویق کنید.
* رویدادها یا عوامل استرس‌زایی را که در افزایش بیش‌فعالی، رفتارهای تکانشی و حواس‌پرتی کودک نقش دارد، مشخص کنید.
"پایان"
امیدواریم که این گفتگو، به سوالات پرتکرار شما والدین عزیز پاسخ داده باشد. با آرزوی سلامتی
