روانشناسی کودک: راهنمای جامع برای والدین دلسوز

روانشناسی کودک چیست ؟

روانشناسی کودک مطالعه بر روی عملکرد های خودآگاه و ناخود آگاه کودک می باشد که روانشناسان کودک چگونگی تعامل کودک را با والدین ، خودشان و جهان اطراف بررسی می کنند تا پیشرفت و رشد ذهنی آن ها را متوجه شوند .

چرا روانشناسی کودک اهمیت دارد ؟ اهداف روانشناسی کودک چیست ؟

هرکس دوست دارد که رشد سالم را در کودک خود مشاهده کند اما گاهی اوقات نمی توان طبیعی بودن و یا غیر طبیعی بودن رفتار کودک را متوجه شد و روانشناسان کودک به ما کمک می کنند تا این تفاوت را بفهمیم .

فهم الگو های رفتاری طبیعی و غیر طبیعی کودک به والدین کمک می کند تا ارتباط برقرار کردن بهتر، یاد دادن بهتر مسائل برای مدیریت احساسات آن ها را بفهمند و به پیشرفت بیشتر کودک خود در مراحل مختلف زندگی کمک کنند .

روانشناسان همچنین ریشه رفتارهای غیر طبیعی کودک را نیز پیدا می کنند و به آن ها کمک می کنند که با این مشکلات مبارزه کنند . آن ها همچنین به پیشگیری ، ارزیابی و تشخیص مشکلاتی مثل اوتیسم می پردازند .

یکی از مهمترین مسائل و دغدغه های والدین، موضوع تربیت صحیح فرزند (کودک) است. این نگرانی برای همه مادران و پدران وجود دارد که چگونه کودک خود را تربیت کنیم تا یک شخش موفق، قدرتمند و موجه در جامعه باشد. اگر این موضوعات جزو دغدغه های شما محسوب می شوند چاره کار بهره گیری از علم روانشناسی کودک می باشد که راهکارهای صحیح تربیت کودک را به والدین آموزش می دهد.

روانشناسی کودک باعث شناخت مراحل رشد و خصوصیات رشدی، رفتاری کودک در هر سنی می شود. این علم، نحوه صحیح تربیت و رفتار با کودک در محیط خانه و خارج از آن را آموزش می دهد. مواردی نظیر فرزند پروری، اعتماد به نفس، خلاقیت و بصورت کلی تمام مسائل تربیتی و پرورشی مناسب کودک.

مراحل رشد کودک:

رشد فیزیکی

رشد فیزیکی در کودکان معمولا طی پدیده های ترتیبی رخ می دهند و کودکان اول یاد می گیرند که چگونه سر خود را بالا ببرند ، خود را بچرخانند ، راه بروند و بدوند که روانشناس نیز طی بررسی ویژگی های رفتاری ، علائم فیزیکی و جسمی کودک خود را نیز بررسی می کند تا موارد غیر طبیعی را در او تشخیص دهد و تاخیر در رشد کردن در قسمتی از بدن او می تواند نشان دهنده مشکلاتی باشد که ممکن است روی روان او تاثیر بگذارد .

رشد ذهنی

نظریه های مختلفی در مورد رشد ذهنی کودک وجود دارد که در طی سال ها دچار تغییر و تحولات زیادی شده است و اکنون همه ما می دانیم که کودکان تازه متولد شده از محیط اطراف خود آگاه هستند و نسبت به آن نیز علاقه و هیجان دارند، حتی قبل از این که زبان باز کنند .

رشد ذهنی به پروسه یادگیری و فکری کودک برمی گردد که این رشد شامل مشاهده کردن ، فهم دنیای اطراف ، یادگیری زبان ، حافظه ، تصمیم گیری ، حل مشکل ، چگونگی استفاده از قدرت تجسم و چگونگی استفاده از منطق و استدلال می باشد که تمام این فاکتورها از ژنتیک و محیط به کودک می رسد .

رشد احساسی

رشد احساسی و اجتماعی کودک تا حد زیادی در هم گره خورده است ، رشد عاطفی به چگونگی احساس کودک ، فهم او در مورد احساسات و ابراز آن ها برمی گردد . رشد عاطفی از کودکان بسیار کوچک آغاز می شود که غالبا احساساتی مثل ترس ، لذت ، خشم و ناراحتی را نشان می دهند .

همزان با بزرگ شدن کودک احساسات آن ها نیز پیچیده تر می شود و احساساتی مثل اعتماد بنفس ، امیدواری ، گناه و غرور در آن ها پدیدار می شود و رشد احساسی همچنین توانایی کودک را برای احساس و فهم عواطف دیگران شامل می شود که یادگیری تنظیم این احساسات برای بعضی از کودکان سخت است که در این مرحله روانشناس و یا فهم روانشناسی کودک کمک بسیار زیادی می کند .

رشد احساسی همچنین می تواند تا حد زیادی رشد اجتماعی کودک را نیز نشان دهد و رشد احساسی کودک روی برخورد آن ها با دیگران نیز تاثیرگزار است و رشد اجتماعی در مورد این است که کودک چگونه ارزش ها ، آگاهی و مهارت های اجتماعی را در برابر افراد دیگر انجام می دهند .

فضای رشدی کودک:

فضای اجتماعی :

روابط بین دوستان تاثیر زیادی روی فکر، یادگیری و رشد کودکان دارد و خانواده، مدرسه و گروه های دوستانه نقش مهمی را در فضای اجتماعی کودک خواهند داشت .

فضای فرهنگی :

فرهنگ محیطی که کودک در آن زندگی می کند ، ارزش ها ، سنت ها و طرز فکر ها و شیوه های مختلف زندگی در طرز فکر کودک بسیار موثر است و همچنین فرهنگ نقش مهمی در روابط کودک با والدین ، مدرسه دارد .

فضای اجتماعی اقتصادی :

وضعیت اجتماعی اقتصادی فاکتورهای مختلفی را مثل سطح تحصیلاتی مردم ، میزان درآمد ، شغل و محل زندگی را شامل می شود . کودک می تواند با غنی بودن در هر کدام از موارد بالا مثل فرهنگ غنی مردم کشور خود ، راحت تر ناتعادلی ها را برطرف کند و خود را ارتقا دهد .

روانشناس کودک و نوجولن در اصفهان

رویارویی با یک حقیقت اجتناب ناپذیر!

اعتقاد ما بر این است که کودک بدون مساله وجود ندارد و این خانواده است که باید به نحو مطلوبی مسائل مربوط به آنها را حل کنند. روانشناسی کودک این مهارت را به والدین می دهد که کمتر احساساتی عمل کرده و به جای اینکه در موقعیت های مختلف واکنشگر باشند، سنجیده تر عمل کنند. والدین خوب مواردی نظیر انضباط، عشق و علاقه را با هم ترکیب می کنند و از روانشناسی کودک جهت تشخیص و بکارگیری بهترین راهکارها برای تربیت فرزندان خود استفاده می نمایند.

مسائل و مشکلات مرتبط با کودک

موضوعات و مسائل بسیاری در ارتباط با تربیت فرزند و نحوه برخورد صحیح با آنها وجود دارد که در زیر به برخی از آنها اشاره کرده ایم:

نحوه تحسین کردن، نادیده گرفتن، پاداش دادن، جریمه کردن و محرومیت
نحوه گوش کردن به صحبت های کودک و نحوه پاسخ دادن به آنها
نحوه برخورد صحیح با مسائل صبحگاهی نظیر خواب آلود بودن، صبحانه نخوردن، شلختگی و …
نحوه برخورد صحیح با مسائل شبانگاهی نظیر ترسیدن، بیدار شدن از خواب، شب اداری و …
نحوه برخورد صحیح با گریه کردن، پرتاب کردن اشیا، نوشتن در و دیوار و …
نحوه برخورد صحیح با کودکی که دروغ می گوید، پرخاشگری می کند، دزدی می کند، ناخن می جود و …

چگونه با کودکم رفتار کنم؟

بهترین کار این است که دانش فرزند پروری را قبل از داشتن فرزند کسب نماییم. اما این فرصت همچنان برای والدینی که صاحب فرزند هستند نیز وجود دارد. باید به این نکته مهم توجه داشت که کودک مانند گِلِ خام است و والدین هر شکلی به آن بدهند به آن صورت شکل خواهد گرفت. به این معنی که اگر چنانچه در زمان نوجوانی و جوانی از وضعیت فرزند خود رضایت ندارید یا مسائل و مشکلات زیادی بین شما وجود دارد بهتر است بیشتر به این موضوع فکر کنید که منشا این مشکلات از زمان کودکی می باشد! پس اگر می خواهید این مشکلات را نداشته باشید می بایست به شکل جدی به موضوع روانشناسی کودک وارد شده و آنرا فرا بگیرید.

مشکلات رفتاری رایج در کودکان چیست ؟

1.مکیدن انگشت :

بیشتر کودکان در دوره ای از زندگی شان برای رهایی از تنش ها و کاهش اضطراب و احساس ناتوانی ، از عادت های عصبی کمک می گیرند . روانشناس کودکان با کاهش میزان اضطراب و فشار روانی ، یا با آموختن روش های بهتر برای مقابله با این احساسات ، وابستگی کودکان به این رفتار ها را کمتر می کند . گاه این رفتار ها ممکن است به صورت عادت های پایدار دربیایند که حتی وقتی کودک خسته یا مضطرب نباشد نیز به وقوع می پیوندد. مکیدن انگشت یکی از ابتدایی ترین اعمالی است که کودک انجام می دهد اگر قصد دارید عادت مکیدن انگشت در کودک خود را تغییر دهید یادگیری راه حل های اختصاصی الزامی می باشد . از لحاظ درمانی معمولا در 2 تا 3 سال اول لازم نیست درمان خاصی صورت بگیرد و بهتر است که اضطراب و وسواس والدین نیز بررسی شود ولی توجه کودک را بعد از 3 سالگی ، باید از ناحیه دهان منحرف کرد .

2. ناخن جویدن :

از میان عادت های عصبی ناخن جویدن معمول ترین می باشد و در صورت عدم درمان ، احتمال ادامه آن از کودکی به دوران نوجوانی و بزرگسالی وجود دارد . برای ترک این عادت یادگیری مهارت هایی از قبیل کسب آرامش تدریجی ، آموختن آگاهی به کودک و ایجاد وقفه مفید خواهد بود . در کودکانی که توسط وکسلر تحقیق شده است 3 علت را بیان کرده که عبارت اند از : 1) عصبانیت بیش از حد 2) دلواپسی و تضاد های فکری و مخصوصا قرار گر فتن کودک در موقعیت های حساس و ترس آور 3) عادت .

از عادت های عصبی دیگر در کودکان می توان به کشیدن موها ، فشردن دندان ها و... اشاره کرد .

3. لجبازی کودکان :

بر اساس نظر مشاور کودک ، یکی از شایع ترین مشکلات والدین در طول دوران رشد کودکان لجبازی می باشد . از آن جایی که کودک در بدو تولد خود به دلیل عدم رشد جسمی ، ذهنی ، زبانی به عنوان موجودی می باشد که به طور کامل به والدین خود وابسته می باشد اما با رشد تدریجی کودک بر میزان توانایی هایش افزوده می شود و با افزایش توانمندی ها موجب ایجاد تدریجی حس استقلال طلبی در کودک می شود و هر قدر کودک در اثر رشد ، توانمند تر می شود بر میزان استقلال و خود مختاری او افزوده می شود و طبیعی خواهد بود که این افزایش توانمندی ها موجب افزایش تمایل کودک برای انجام مستقلانه بسیاری از امورات زندگی اش مانند غذا خوردن ، لباس پوشیدن و دیگر کار ها می شود . گاهی اوقات خواسته ها و انتظارات کودک در مقابل خواسته ها و انتظارات والدین قرار گرفته و تعارض را به وجود می آورد و این استقلال طلبی کودکان باعث می شود که کودکان به نیمی از خواسته ها و دستورات مادر و پدر خود عمل نکنند . و با حرف نشنوی و بی توجهی سعی کنند والدین را در برابر خواسته های خود تسلیم نمایند . و این روند در کودکان طبیعی می باشد و جای نگرانی ندارد . وظیفه ی والدین این است که ضمن کمک به رشد استقلال طلبی کودک ، رفتار های خود مختارانه او را مدیریت کنند . با ایجاد تعادل بین استقلال طلبی کودک و اقتدار خود می توانند خود مختاری کودک خود را افزایش دهند.